Vurmalı sazlar grubundadır.
Şaman davulu yapım aşamasındayken, sıradan bir çalgı meydana getirmek için şekillendirilmemektedir. Onun belirli özellikleri olan ve şamanı tanımlayan, şamanın karakterini yansıtan bir ağaçtan, belirli işaretlerin ve yaşanmışlıkların karşılığı olarak şekillendirildiği söylenebilir. Eliade, şamanın rüyalarında evren ağacının bulunduğu mekânlara yapılan ruhani yolculuklar yaptığını söyler ve “davulunun kasnağını bu ağaçtan Yüce Varlığın bu iş için özel olarak düşürdüğü bir daldan yapar” ifadesinde bulunur (Eliade, 1999: 200). Yakut şamalarında ise davul yapımı için uygun ağacın seçilimi için Eliade; “üstüne yıldırım düşmüş bir ağacın seçilmesi tasfiye edilir.” tanımını yapmıştır (Eliade, 1999: 201).
Davullar (tungur) daire veya yumurtamsı bicimde olur. Davul yapmak için kayın ağacı yahut sedir (moş ağac), deri, madeni süsler ve kıl sicimler kullanılır. Davul yapılacak olan ağaç, obadan uzakta bitmiş, insan ve hayvan dokunmamış temiz ve sağlam olmalıdır.
Altaylılar davul tokmağına orbu, Yakutlar ise bulaayah derler. Bu tokmak kayın ağacından yahut sığın (geyik) boynuzundan yapılır.
Davul üzerindeki motiflerin anlamı için de şunlar söylenebilir: Her şaman, yaşadıklarını ve deneyimlerini belirli objelerle ilişkilendirerek davulun üzerine resimsel olarak aktarır. Bu çizimler, atalardan alınıp gelecek nesillere aktarılmış ve zamanla kalıcı semboller haline gelerek şamanist efsanenin bir parçası haline gelmiştir. Her sembolün farklı bir anlamı ve şamana kattığı farklı bir gücü vardır. Yörükan, davul üzerindeki çizimlerin büyülü etkiler barındırmasıyla birlikte ne çeşit figürler içerdiğini şu şekilde tanımlamıştır; “Davulda ve elbisedeki bu resimler, sihri birtakım çizgilerden, raks manzaraları, hayvan ve ağaç resimleri, kaz, kurbağa, kurt, tavşan resimleri tezyinatından ibarettir.” (Yörükan, 2014: 76). Davul çizimlerinin çeşitli hayvan figürleri içermesi, şamanların doğaya ve hayvan ruhlarına saygı gösterdiklerini işaret etmektedir. Ayrıca şamanın davulunun ebadının büyüklüğü ve üzerine işlenen çizimlerin miktarı, şamanın ne denli güçlü olduğuna işaret etmektedir.
Kaynakça:
Çoruhlu, Yaşar. (2002). Türk Mitolojisinin Ana Hatları. İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
Eliade, Mircea. (1999). Şamanizm. Çev. İ. Birkan. Ankara: İmge Kitabevi Yayınları.
Yörükan, Yusuf Ziya. (2014). Müslümanlıktan Evvel Türk Dinleri: Şamanizm. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
