Nefesli sazlar grubundadır.
Nefesli sazlar gurubundadır. Nefire, derviş borusu, savaş borusu gibi adlar da verilmektedir. Nefir Arapçada topluluk anlamına gelirken bütün sözlüklerde “boynuzdan yapılan basit bir musiki aleti” olarak tanımlanmaktadır. Mehter çalgısı olarak da geçmektedir (İslam Ansiklopedisi).
Nefir çalgısı içi boş bir boynuz ile bir adet dilden oluşmaktadır. Her boynuz nefir için uygun değildir çünkü boynuzun ağız açıklığı sesi verebilme kapasitesi gibi durumlar çalgı için çok önemlidir. Nefir yapılacak boynuz yabani keçi, manda gibi hayvanlardan elde edilmektedir. Nefir yapılacak boynuzun öncelikle içi boş olmalıdır veya iyice boşaltılmalıdır. Nefirin iyice temizlenip zımparalandıktan sonra dış bölümü de parlatılarak temizlenir. Ardından boynuzun uç kısmına ağızlık için bir delik açılır. Ağızlık ya boru ağızlığı şeklinde konik veya sipsi dili gibidir. Sipsili ağızlık genellikle gofuksula ağacından veya kamıştan yapılmaktadır. Boynuza takılan bu ağızlık sayesinde nefir tek bir ses verirken, boru ağızlığı şeklindeki dilden mehter borusundaki birçok ses elde edilebilir. Bunlar do, re, mi, fa, sol, la, si, oktav do şeklinde sıralanabilmektedir. Ortalama 1 oktav ses sahasına sahip olan bu çalgı, mehter ezgilerine oldukça uygundur. Aynı anda birçok kişinin çaldığı borudan uğultulu bir ses çıkmaktadır. Seçilen boynuzun içi ne kadar bosşa çalgıdan o kadar gür ses çıkar. Bu çalgının bir benzeri ağaç kabuğundan yapılan burgu boru şeklidir. Nefir çalgısı geçmişte Anadolu ve çevresinde oldukça etkili kadim sazlardandır.
Kaynak:
Karakaya, F. (2006) “Nefir”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Cilt 32 içinde (ss. 525-526). İstanbul: İSAM – İslam Araştırmaları Merkezi.
