Kaynana Zırıltısı

Döndürmeli sazlar grubundadır.

Döndürmeli sazlar gurubundadır. Bu çalgının ana materyali sert ceviz, pelit, gül, pelesenk, akasya gibi ağaçlardır. Çalgı yapısal olarak ahşap bir kutu ile içerisine beşgen veya altıgen dönen bir yıldız şeklinin montelenmesiyle oluşmaktadır. Öncelikle dikdörtgen şeklinde bir kutu tasarlanır. Kutunun uzunluğu ortalama 25 cm ile 35 cm arasında iken eni 5 cm ile 12 cm arasında olmaktadır. Bu kutu aynı zamanda ses kutusu görevi yaptığından çalgının sesi için gereklidir. Bunun yanında çalgıya dönebilen altıgen veya beşgen bir parça daha ilave edilerek çalgıya genel şekli verilmiş olur. Gövde mekanizmasının uç kısmına esnek bir ahşap daha montelenir. İç mekanizma dışarıdaki bir kol yardımıyla döndürüldükçe esnek ahşap parçasına çarpar ve böylelikle çalgıdan ses çıkar.  Bu çalgıdan birçok ses çıkartılabilmektedir. Bunlar, genellikle la, do, re, mi ve sol sesleridir. Kaynana zırıltısı bazı bölgelerde daha büyük yapılabilmektedir. ‘Tak tak’ diye ses çıkarttığı için yabani hayvanları kovmak içinde kullanılmaktadır. Bu çalgı adeta müzik kutusuna esin kaynağı olmuştur. Çalgının geliştirilerek zamanla müzik kutusuna dönüştürüldüğü düşünülmektedir. Buna göre kaynana zırıltısı tek bir ses verirken müzik kutusu mekanizması aynı anda daha fazla ses verebilmektedir. Hatta onunla sol ve fa anahtarı notaları da aynı anda çalınabilmektedir. Anadolu’da yaygın olan bir sazımızdır. Ancak, Burdur ve Teke bölgesi, Doğu Karadeniz ve İç Anadolu’nun batısında bu çalgıya daha fazla rastladığımızı söyleyebiliriz.