Nefesli sazlar grubundadır.
Çifteye en eski Anadolu medeniyetlerinden itibaren rastlanmaktadır. Çifte geçmişi, Orta Asya (Hazar Denizi ötesi) Türk kavimlerine kadar uzanan kavalın çiftli ve en eski (dilli) çeşitlerindendir. Önceleri Kartal ve Turna gibi kuşların kanat kemiğinden (ötkeçin adı ile) yapılmıştır (Tarlabaşı, 1991, 28). Çiftenin kartal kanadı kemiğinden yapılan tekli (dilsiz) biçimine, bugün çığırtma, kamışlardan yapılan dilli çeşitlerine ise sipsi adı verilir. Yurdumuzda, Argun-Argul ya da Kargın gibi birçok isimle anılan çifte, Evliya Çelebi’nin Seyahatnamesinde, “Dilli veya Yelli Düdük” olarak geçmektedir. Çifte, 15 ile 20 cm uzunluğunda, ince iki kamışın yan yana bağlanmasından meydana gelmiş bir nefesli çalgıdır.
Çiftenin iki kamışında da üstte 5 veya 7 delik, altta ise bir tek delik vardır. Demli çifte’de kamışlardan birinde delikler bulunmaz, bu sadece dem görevini yapar. Demsiz çiftede ise her iki kamışta da delikler vardır (Tarlabaşı, 1991, 28). İki kamış birden ağza alınmak suretiyle çalınır, çalım şekli ve tavrı tuluma çok benzer.
Yurdumuzun en fazla Elazığ, Trakya, Kastamonu, Erzurum ve Malatya bölgesinde çalınan çifte, tulum ile benzeştiğinden tulumun çalındığı birçok yörede de tercih edilmiştir.
Aslında çifte, tulumun sık kullanıldığı yörelerde görülmektedir. Buna göre çifte, Rize ve bazı ilçelerinde, Artvin’in ise merkezinde görülmektedir. Çifte, geçmişte bu yörelerde tulum yerine ve tulum tavıyla çalınırmış. Ancak tulum çalgısı zamanla yörede daha çok tercih edilen çalgı konumuna gelmiştir. Tulumun olmadığı yerlerde ise bu gelenek halen devam etmektedir diyebiliriz. Çifte, Elazığ, Hatay, Rize ve Artvin yörelerinde oldukça yaygındır.
Kaynakça:
Tarlabaşı, B. (1991). Ortaöğretim İçin Kaval Metodu. İstanbul: Bilmen Basın Yayın.
